روغن ترمز: راهنمای 100 درصدی برای انتخاب، نگهداری و تعویض آن
روغن ترمز یکی از اجزای حیاتی سیستم ترمز خودرو است که تاثیر مستقیمی بر ایمنی و کارایی وسیله نقلیه دارد. این مایع مخصوص برای انتقال نیروی فشار در سیستم ترمز استفاده می‌شود و عملکرد ترمزها را در شرایط مختلف رانندگی بهبود می‌بخشد. به طور کلی، روغن ترمز وظیفه‌ی انتقال نیرو از پدال ترمز به قسمت‌های مختلف سیستم ترمز را بر عهده دارد و از جمله مواد مصرفی خودرو است که نیاز به تعویض دوره‌ای دارد.
در این وبلاگ ، به بررسی انواع روغن‌های ترمز، ویژگی‌ها و اهمیت نگهداری آن‌ها، علائم خرابی روغن ترمز، و نکات مربوط به تعویض این مایع پرداخته می‌شود.
روغن ترمز چیست؟
روغن ترمز یا مایع ترمز، یک مایع هیدرولیکی است که برای انتقال نیرو در سیستم‌های ترمز هیدرولیکی استفاده می‌شود. در این سیستم‌ها، روغن ترمز به گونه‌ای طراحی شده است که وقتی فشار بر روی پدال ترمز وارد می‌شود، فشار ایجاد شده در سیلندر اصلی ترمز به لوله‌های انتقال دهنده منتقل شده و نیروی لازم برای فعال کردن ترمزها در چرخ‌ها ایجاد می‌شود.
این مایع باید دارای ویژگی‌هایی همچون مقاومت در برابر حرارت‌های بالا، جلوگیری از آسیب به سیستم ترمز، و حفظ خاصیت روانکاری در دماهای مختلف باشد. در نتیجه، انتخاب صحیح روغن ترمز و تعویض منظم آن به امنیت خودرو کمک شایانی می‌کند.
انواع روغن ترمز
روغن ترمز انواع مختلفی دارد که بر اساس ویژگی‌های شیمیایی و استانداردهای بین‌المللی تقسیم‌بندی می‌شود. در اینجا به معرفی رایج‌ترین انواع روغن‌های ترمز می‌پردازیم:
1. روغن ترمز DOT (Department of Transportation):
این نوع روغن ترمز بر اساس استانداردهای سازمان حمل و نقل ایالات متحده (DOT) تقسیم‌بندی می‌شود. رایج‌ترین انواع روغن DOT عبارتند از:
– DOT 3: این نوع روغن ترمز بر پایه گلیکول اتر ساخته شده و برای خودروهای سبک و معمولی مناسب است. مقاومت دمایی این روغن حدود 205 درجه سانتی‌گراد است.
– DOT 4: مشابه DOT 3 است، اما دارای مقاومت بالاتری در برابر دما میباشد و برای خودروهای اسپرت و خودروهایی که نیاز به ترمزگیری شدید دارند، مناسب است. دمای جوش آن معمولاً تا 230 درجه سانتی‌گراد است.
– DOT 5: این روغن بر پایه سیلیکون ساخته شده و نسبت به روغن‌های گلیکولی مقاوم‌تر است. از آن برای خودروهای خاص و موتور سیکلت‌ها استفاده می‌شود. ویژگی برجسته آن این است که جذب رطوبت نمی‌کند و برای سیستم‌های ترمز حساس مناسب است.
– DOT 5.1: این نوع روغن دارای ویژگی‌های مشابه DOT 4 است اما مقاومت بیشتری در برابر دما و نقطه انجماد پایین‌تر دارد.
2. روغن ترمز غیر DOT:
– روغن ترمز MINERAL (معدنی): این روغن بیشتر در خودروهای کلاسیک و قدیمی استفاده می‌شود و بر پایه روغن معدنی است. این نوع روغن نسبت به روغن‌های DOT از ویژگی‌های کمتری برخوردار است و باید مرتباً تعویض شود.
– روغن ترمز SYNTHETIC (سنتتیک): روغن ترمز سنتتیک در برابر تغییرات دما و رطوبت مقاوم‌تر است و به طور معمول در خودروهای مدرن استفاده می‌شود.
انتخاب روغن ترمز مناسب برای خودرو
انتخاب روغن ترمز مناسب بسته به نوع سیستم ترمز خودرو و نیازهای خاص آن انجام می‌شود. در هنگام انتخاب روغن ترمز، باید به موارد زیر توجه کرد:
1. استاندارد روغن ترمز:
برای انتخاب روغن ترمز باید به استانداردهای مربوط به آن توجه کرد. به عنوان مثال، برخی خودروها نیاز به روغن ترمز DOT 4 دارند، در حالی که دیگر خودروها ممکن است نیاز به روغن DOT 5 داشته باشند. توصیه می‌شود همیشه از روغن ترمزی که در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است استفاده کنید.
2. مقاومت در برابر دما:
روغن ترمز باید قادر به تحمل دماهای بالا باشد. بنابراین، انتخاب روغنی که دارای مقاومت بالا در برابر دمای بالا است، می‌تواند برای خودروهایی که در شرایط رانندگی سنگین قرار دارند، مفید باشد.
3. جذب رطوبت:
برخی روغن‌های ترمز مانند DOT 3 و DOT 4، به مرور زمان رطوبت را جذب می‌کنند که این می‌تواند باعث کاهش کارایی روغن ترمز شود. در مقابل، روغن‌های DOT 5 که بر پایه سیلیکون هستند، رطوبت را جذب نمی‌کنند، اما ممکن است به سیستم ترمز حساس‌تر باشند.
4. مدت زمان تعویض روغن ترمز:
مدت زمان تعویض روغن ترمز بستگی به نوع خودرو و شرایط رانندگی دارد. برخی خودروها نیاز به تعویض روغن ترمز هر دو سال یک بار دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به تعویض بیشتری داشته باشند.
اهمیت نگهداری و تعویض روغن ترمز
روغن ترمز به دلیل تماس مستقیم با قسمت‌های مختلف سیستم ترمز و قرارگیری در معرض دماهای بالا، باید به طور مرتب تعویض شود. اهمیت نگهداری و تعویض این روغن به دلایل زیر است:
1. حفظ عملکرد سیستم ترمز:
سیستم ترمز خودرو یکی از اجزای حیاتی برای ایمنی راننده و سرنشینان است. هرگونه نقص در روغن ترمز می‌تواند باعث کاهش قدرت ترمز، افزایش مسافت ترمز و در نهایت خطرات جانی جدی شود.
2. جلوگیری از خوردگی قطعات:
روغن ترمز نه تنها باید نیروی فشار را منتقل کند، بلکه باید از خوردگی و آسیب به قطعات داخلی سیستم ترمز جلوگیری کند. استفاده از روغن که رطوبت جذب کرده باشد، می‌تواند باعث خوردگی و آسیب به اجزای سیستم ترمز شود.
3. مقاومت در برابر گرمای زیاد:
در شرایط رانندگی سنگین، مانند ترمزهای طولانی در جاده‌های کوهستانی، روغن ترمز باید قادر به تحمل دماهای بسیار بالا باشد. روغن ترمز نامناسب یا قدیمی ممکن است در دماهای بالا تجزیه شود و عملکرد سیستم ترمز را کاهش دهد.
علائم خرابی روغن ترمز
با گذشت زمان، روغن ترمز می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی چون گرما، رطوبت و آلودگی، دچار خرابی شود. برخی از علائم خرابی روغن ترمز عبارتند از:
1. کاهش عملکرد ترمز: اگر احساس می‌کنید که پدال ترمز نرم‌تر یا به سختی فشرده می‌شود، ممکن است نشان‌دهنده خرابی روغن ترمز یا کمبود آن باشد.
2. افزایش فاصله ترمز: اگر مسافت ترمزگیری بیشتر از حد معمول شود، ممکن است روغن ترمز کهنه و یا آلوده شده باشد.
3. نشانه‌های آلودگی روغن ترمز: اگر رنگ روغن ترمز به قهوه‌ای یا سیاه تغییر کند، این نشان‌دهنده آلودگی و نیاز به تعویض آن است.
4. چراغ هشدار سیستم ترمز: در صورت وجود نقص در سیستم ترمز، چراغ هشدار ترمز در داشبورد روشن می‌شود.
روغن ترمز یکی از اجزای اساسی سیستم ترمز است که به حفظ عملکرد ایمنی خودرو کمک می‌کند. انتخاب صحیح، نگهداری مناسب و تعویض به موقع این مایع می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. با در نظر گرفتن نکات ذکر شده، می‌توانید عمر مفید سیستم ترمز خود را افزایش دهید و به ایمنی خودرو و سرنشینان آن کمک کنید.
اگر روغن ترمز شما قدیمی شده است یا علائم خرابی را مشاهده می‌کنید، بهتر است هر چه سریع‌تر اقدام به تعویض آن کنید تا از عملکرد بهینه سیستم ترمز مطمئن شوید.
